MINERALLER |
|
|
ÇINKO |
|
|
|
|
Çinko gerekli, temel bir mikromineraldir. |
|
|
Zn sembolü ile ifade edilir. |
|
|
|
Agiz sagligi : |
|
|
Çinko, dislerde gingival dokunun antijen ve bakteri geçirimini azaltir. Ancak bu etki sadece agizin |
|
|
suda çözünen çinko bilesikleriyle çalkalanmasiyla elde edilir. Oral çinkonun etkisi olmaz. |
|
|
Çinko, periodontal rahatsizligi hafifletir.( gingival dokunun yabanci maddelere karsi geçirgenligini |
|
|
azaltir ve alveolar kemik kaybini önlemeye yardim eder ) |
|
|
Çinko, gargara olarak kullanildiginda dis plakalarinin olusmasini azaltir. |
|
|
Çinko, dis çürümelerini önlemeye yardim eder. |
|
|
Çinko, agiz ülserlerinin iyilesmesindebir miktar yardimci olur. |
|
|
Deri : |
|
|
Akne hastalarinda düsük çinko seviyeleri görülmüstür. Bu durumda günde 90 - 135 mg çinko |
|
|
takviyesinde hastalarin % 75 inde iyilesmeler saglanmistir. Çinko sulfat - citrat kompleksi ve |
|
|
tetracycline hidroklorür ün birlikte 3 ay alimi çok daha iyi neticeler vermistir. |
|
|
Çinkonun merhem olarak sürülmesi Akne iltihaplarini iyilestirir ve derinin gözeneklerini |
|
|
tikayarak Akneye sebep olan asiri sebum salgilanmasini azaltir. |
|
|
Çinkonun alimindan 12 hafta sonrabu düzelmeler baslar. |
|
|
Çinko terapisi actinic keratosis hastalarinin iyilestirilmesinde faydalidir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde tekrarlayan kabarciklar ve dolayisiyla bu, yeniden çikan kabarciklar |
|
|
neticesi çekilen acilardan günde 25 - 30 mg lik bir çinko eksikligi sorumludur. Alinan bu miktar |
|
|
ayrica ilerde kabarciklarin tekrarlamasini da önleyici olur. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde dandruff olusabilir. |
|
|
Kafa derisine sürülen çinko pyrithione sampuani dandruff u iyilestirir. |
|
|
Dermatitis hastalarinda genellikle çinko eksikligi bulunmustur. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde kuru deri olusabilir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde burnun kenarinda kirmizi, yagsi ve pullu bir deri olusabilir. |
|
|
Sedef hastalarinda plazma çinko seviyeleri genellikle eksilmistir. Oral çinko takviyesi bazi durumda |
|
|
sedef(psoriasis) hastaligina iyi gelebilir. |
|
|
Kafa derisine sürülen çinko pyrithione psoriasis i iyilestirebilir. |
|
|
Vücuttaki çinko rezervlerinin yaklasik % 20 si deride depolanmistir. |
|
|
Bunun da büyük kismi derinin epidermis inin stratum germinativum tabakasinda yogunlasmistir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde kaba ve çatlamis pürüzlü bir deri olusabilir. Çinko, amino asit |
|
|
çelatlari halinde alindiginda deri için faydalidir. |
|
|
Çinko merhem olarak sürüldügünde deriyi U.V radyasyonunun etkisinden korur. |
|
|
Çinko deri ülserlerinin iyilesmesini hizlandirir. |
|
|
Çinko decubitus ülserlerinin iyilesmesini hizlandirir. |
|
|
Günde alinan 150 mg çinko yaralarin iyilestirilmesinde esas olup % 40 a kadar çinko eksikliklerinde |
|
|
yaralarin iyilesmesini hizlandirir. |
|
|
Diskilama sistemi : |
|
|
Vücut kokusu (ayak kokusu dahil) çinko eksikliginden olusabilir. |
|
|
Çinko, çocuklarin yatak islatmalarini önlemede yardimci olur. |
|
|
Çinko, erkeklerde çis tutamamaninbir formuolan damlatmanin iyilesmesineyardimciolur. |
|
|
Elektromagnetik radyasyon : |
|
|
Çinkonun çinko oksit formu koruyucu renkli günes gözlüklerinin bir komponentidir. Günesin |
|
|
U.V - A radyasyonunu diger aktif koruyucu maddelere göre daha iyi bloke eder. |
|
|
Gözler/Görme : |
|
|
Çinko ( günde 80 - 100 mg ) macula nin dejenerasyonunu engeller ve yine yaslanmayla ilgili macular |
|
|
dejenerasyon da görme kaybini önlemeye yardimci olur. |
|
|
Çinko ( çinko aspartat formu ) kataraktin ilerlemesini geciktirir. |
|
|
Çinko eksikligi (çinkoretinalin retinole dönüsümünü katalizleyen retinol dehidrojenaz enzimini |
|
|
aktive etmedeki rolü yüzünden) neticesinde gece körlügü olusabilir. |
|
|
Çinko optik sinirin optimal fonksiyonu için gereklidir. |
|
|
Çinko göz retinasindakonsantre olur. |
|
|
Hücreler : |
|
|
Çinko hücre zarlarinin fonksiyonu ve yapisi için gereklidir. |
|
|
Çinko iyon kanallarinin'>iyon kanallarinin temel kismini teskil eder. |
|
|
Çinko eksikligi kromozomlarda hasarla neticelenebilir. |
|
|
Çinko eksikliginde büyümede gecikme olabilir. |
|
|
Çinko eksikligi dwarfism e sebep olabilir. |
|
|
Immün sistem : |
|
|
Hücreler : |
|
|
Çinko, immün sistemin genel sagligi için gerekli temel bir maddedir. |
|
|
Çinko tüm lenfositlerin üretiminde gereklidir. |
|
|
Çinko NK lenfositlerinIaktive eder. |
|
|
Çinko, timusda NK lenfositlerinin daha fazla kopyalanmasina sebep olan thymulin üretimini |
|
|
hatiri sayilir derecede arttirarak dolasimdaki T - lenfosit miktarini arrtirir. |
|
|
Çinko, Helper T - cells seviyelerini arttirir. |
|
|
Çinko eksikliginde TH1 Helper T - cells aktiviteleri ve üretimi düser. |
|
|
Çinko eksikliginde TH2 Helper T - cells aktiviteleri ve üretimi artar. |
|
|
Çinko, mast hücrelerinden'>mast hücrelerinden histamin salgilanmasini engeller. |
|
|
Çinko, nötrofillerin fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko, dalakta konsantre olur. |
|
|
Çinko eksikliginde timus bezi büzüsebilir ve takviye çinko alimi küçülmüs timus bezini tekrar |
|
|
büyütebilir. |
|
|
Iltihaplanmalar : |
|
|
Çinko iltihaplanmayi azaltir. |
|
|
Çinko allerjiler sirasinda olusan iltihaplanmayi azaltir. (Çinko antijenler mevcudiyetinde mast |
|
|
hücrelerinden ve bazofillerden histamin salgilanmasini engeller ve allerji sirasinda |
|
|
iltihaplanmayi aktive eden seri 4 leukotriene lerin aktivasyonunu inhibe eder.) |
|
|
Kanser : |
|
|
Çinko asetat veya glükonat pastilleri burkitt's lymphoma ya sebep olan epstein - barr virüs ünün |
|
|
kopyalanmasini engelleyerek burkitt's lymphoma yi önlemeye yardimci olur. |
|
|
Yemek borusu kanseri hastalarinda genellik çinko eksikligi bulunur ve çinko eksikligi yemek |
|
|
borusu kanseri riskini arttirir. |
|
|
Prostat kanseri hastalarinda genellik çinko eksikligi bulunur. |
|
|
Çinko, troid kanser hücrelerinin apoptosis ini uyarir. |
|
|
Mikroorganizmalar : |
|
|
Çinko, bakteriyal ve viral hastaliklari önlemede yardimci olur. |
|
|
AIDS hastalarinda genellikle çinko eksikligi bulunur. |
|
|
Takviye çinko minerali HIV virüsünden etkilenmis kisilerde AIDS in tam olusumunu geciktirir. |
|
|
Takviye çinko minerali AIDS hastalarinda olusan firsatçi enfeksiyonlarin sayisini azaltir. |
|
|
Yüksek dozajda tamamlayici çinko minerali AIDS e sebep olan HIV virüsünün |
|
|
kopyalanmasini kolaylastiran HIV proteaz enzimini engeller. |
|
|
Çinko, HIV virüsüne karsi direk olarak anti - viral etkiler ortaya koyabilir. |
|
|
Çinko, soguk alginligina sebep olan virüsün kopyalanabilme yetenegini inhibe ederek soguk |
|
|
alginligini önleme ve iyilestirmede yardimci olur. |
|
|
Çinko, pastil olarak emildiginde veya burun jeli olarak sürüldügünde soguk alginliginin |
|
|
iyilesmesini hizlandirir. Klinik çalismalar ortalama 7,6 günde geçen soguk alginliginin 13,3 mg |
|
|
çinko ihtiva eden pastillerden her iki saatte bir adet alindiginda 4,4 günde geçtigini göstermistir. |
|
|
Soguk alginliginda en çok kullanilan çinko tamamlayicisi çinko glükonat olmasina ragmen en |
|
|
iyisi ilmen kanitlanmis olan çinko asetattir. |
|
|
Çinko asetat veya çinko glükonat pastilleri glandular fever ü iyilestirmede ve önlemede yararli olur. |
|
|
Çinko, glandular fever e sebep olan epstein - barr virüs ünün kopyalanmasini engeller. |
|
|
Çinko eksikligi candida albican larin çogalmalarini ve sebep olduklari enfeksiyonlara karsi |
|
|
hassasiyeti arttirir. |
|
|
Çinko, entamoeba histolytica ya karsi koyar. |
|
|
Çinko, immün sistemi uyararak sindirim kanalinda barsak parazitlerinin çogalmasini engeller. |
|
|
Çinko, barsak kurtlarinin çogalmasini engeller. |
|
|
Çinko, malarya yi önlemede yardimci olur. |
|
|
Çinko, pneumocystis carinii yi baskilamada yardimci olur. |
|
|
Çinko, bir çok virüsün kopyalanmasini engeller. |
|
|
Çinko asetat veya glükonat pastilleri epstein - barr virüs ünün kopyalanmasini engeller. |
|
|
Çinko herpes simpleks virüs tip 1 ile ilgili lezyonlarin iyilesmesini hizlandirir. |
|
|
Çinko bir çok rhinovirusesünkopyalanmasini engeller. |
|
|
Iskelet kas sistemi : |
|
|
Çinko kemik formasyonunu uyarir, kemik erimesini engeller. Az bir miktar çinko eksikligi dahi yeni |
|
|
olusan taze kemiklerin büyümesini zayiflatabilir. |
|
|
Çinko eksikliginde gece kas kramplariolusabilir. Cirrhosis hastalarinda takviye çinko kas |
|
|
kramplarini iyilestirir. |
|
|
Çinko (günde 135 mg a kadar) kas kuvvetlenmesini arttirir. |
|
|
Çinko eksikliginde osteoblastlarinaktivesinde azalma olabilir. |
|
|
Osteoporosis hastalarinda serum çinko ve kemik çinko seviyeleri sik sik düsük çikar. |
|
|
Çinko, rheumatoid arterit semptomlarini hafifletir. |
|
|
rheumatoid arterit hastalarinda genellik çinko eksikligi bulunur. Klinik çalismalar takviye çinkonun |
|
|
eklem sisliklerini ve rheumatoid arteritle ilgili sabah sertiklerini azalttigini, ve yine ayni sekilde |
|
|
yürüme zamanini arttirdigini göstermistir. |
|
|
Kalp dolasim sistemi : |
|
|
Çinko, atherosclerosis i önlemede yardimci olur. |
|
|
Çinko, kalpte konsantre olur. |
|
|
Kulaklar - Isitme : |
|
|
Çinko, kulak cochlea sinda konsantre olur. Insan vücudunda en yüksek çinko konsantrasyonu |
|
|
kulak cochlea sinda ve kulak koridorundadir. |
|
|
Çinko (çinko sülfat formu), sensorineural deafness in bazi durumlarini iyilestirir. |
|
|
Çinko tinnutus un bazi durumlarinda iyilesmeler saglar. |
|
|
Saçlar : |
|
|
Çinko, gri saç olusmasini engelleyebilir. Ancak bu fikir henüz ilmi olarak geçerli degildir. |
|
|
Çinko eksikliginde zayif saç büyümesi olusabilir. |
|
|
Derinin çinko muhtevasinin büyük bir kismi saç foliküllerinde toplanmistir. |
|
|
Çinko bazi tip saç kayiplarinda gerekli olan 5 - alfa redüktaz enzimini engelleme yetenegi yüzünden |
|
|
saç kaybini engelleyebilir. |
|
|
Çinko, alopecia areata yi iyilestirir. |
|
|
DIKKAT: Asiri çinko saç kaybina sebep olabilir. |
|
|
Çinko oksit losyonu erkeklerde kellik hastaliginin iyilesmesinde yararli olabilir. |
|
|
Çinko oksit erkeklerde kellik hastaliginin iyilesmesinde yararli olan en iyi çinko formudur. |
|
|
Sindirim sistemi : |
|
|
Crohn hastaligina sahip kisilerde genellikle çinko eksikligine rastlanir ve günlük 25 - 50 mg çinko |
|
|
takviyesi bozulan ince barsak bütünlügünü tekrar saglar. |
|
|
Ishal esnasinda asiri çinko kaybi olabilir. Böyle asiri ishal durumlarinda çinko takviyesi yararli olur. |
|
|
Siddetli çinko eksikligi semptomlarindan biri ishaldir. |
|
|
Çinko, mide eksimesini iyilestirebilir. |
|
|
Çinko, hidroklorik asit üretimindeki rolü dolayisiyla hipoklorhidrinin tedavisinde faydali olur. |
|
|
Çinko, pankreasin sindirim fonksiyonlarini gelistirir. |
|
|
Çinko, pankreatitin çesitli durumlarinda iyilesmeler saglar. |
|
|
Çinko, peptik ülserlerinözelliklegastrik ülserleriniyilesmesini hizlandirir. |
|
|
Metabolizma : |
|
|
Çinko antioksidan özelliklere sahip bir mineraldir. |
|
|
Bir çok kronik yorgunluk sendromu çeken hastada çinko eksikligi görülür. |
|
|
Çinko, Cirrhosis in geri dönmesine yardimci olur ve Cirrhosis hastalarinda sik sik çinko eksikligine |
|
|
rastlanir. |
|
|
Dayaniklilik egzersizleri yapan insanlar büyük bir çinko eksikligi riski altindadirlar. Takviye çinko |
|
|
almalari gerekir. |
|
|
Diabetes mellitus hastalarinda çinko absorplama zorluguna karsi takviye çinko almak gereklidir. |
|
|
Çinko, Diabetes mellitus hastalarinda insülinin fonksiyonunu gelistirir ve regüle eder. |
|
|
Çinko, insülinin karaciger hücrelerine baglanmasini arttirir ve adipositlerdeki lipitlerin |
|
|
sentezinde insüline yardim eder. |
|
|
Diabetes mellitus tip 1 hastalarinda genellik çinko eksikligi bulunur ve takviye çinko (günde |
|
|
15 - 25 mg) yükselmis kan sekeri seviyelerini düsürür. |
|
|
Diabetes mellitus tip 2 hastalarinda genellik çinko eksikligi bulunur ve takviye çinko (günde |
|
|
15 - 25 mg) bu eksiklige karsi koyar. |
|
|
Çinko, serum HDL kolestrol seviyelerini arttirir ve çinko eksikliginde düsük HDL kolestrol seviyesi |
|
|
olusabilir. |
|
|
Çinko eksikligiinsülin direnci'>insülin direnciriskini arttirir. |
|
|
Çinko eksikligindeletarjiolusabilir. |
|
|
Çinko karacigeri bazi toksinlerin zararli etkilerine karsi korur. |
|
|
Çinko (günde 135 mg a kadar) fiziksel aktivitelere tahammül gücünü arttirir. |
|
|
Çinko troid bezinin fonksiyonunu gelistirir. |
|
|
Sinir sistemi : |
|
|
Çinko, abstract reasoning için gereklidir. |
|
|
Çinko, adrenal bezlerininfonksiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko eksikligindeamneziolusabilir. |
|
|
Çinko AMPA agonist lerce aktive olan AMPA receptor lerin hassasiyetini arttirir. |
|
|
Çinko eksikligindeanoreksinin bazi durumlari olusabilir ve takviye çinko alimi bazi hastalarda |
|
|
istahi ve kilo alimini yeniden kazandirir. |
|
|
Çinko eksikligindeanosmiolusabilir. |
|
|
Çinko eksikligindeapathyolusabilir. |
|
|
Çinko eksikliginde istah kaybiolusabilir ve tamamlayici çinko istahi uyarabilir. |
|
|
Attention deficit disorder hastalarinda serum çinko seviyeleri % 50 kadar düsük çikar. |
|
|
Çinko eksikligindebulimiaolusabilir. |
|
|
Çinko beynin cerebral cortex inde konsantre olur. |
|
|
Çinko beynin corpus callosum un fonksiyonunu arttirir. ( esas rolü iyon kanallari yapisinda olup |
|
|
sinir impulslarinin corpus callosum u geçmesini saglar ) |
|
|
Çinko eksikligindedepresyonolusabilir. |
|
|
Çinko down's syndromeununtedavisinde kullanilan modern bir bilesiktir. |
|
|
Çinko eksikligi hippocampus da bozukluga sebep olabilir. |
|
|
Çinko eksikligi irritability ye sebep olabilir. |
|
|
Çinko, ögrenme prosesi için gereklidir. ( iyon kanallari yapisindaki rolü dolayisiyla ) |
|
|
Optimal çinko seviyeleri, sinir impulslariniletiminde gereklidir. ( iyon kanallari yapisindaki rolü |
|
|
dolayisiyla ) |
|
|
Çinko , optik sinirlerinoptimal fonksiyonu için gereklidir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde paranoya olusabilir. |
|
|
Sizofreni hastalarinin idrarlarinda anormal miktarlarda atik çinko bulunur. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde tad duygusu zayiflayabilir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde susama duygusu zayiflayabilir. |
|
|
Solunum sistemi : |
|
|
Çinko astimin önlenmesinde ve iyilestirilmesinde yararli olur. |
|
|
Çinko bronchial tubelerin mukoz membranlarini saglamlastirir. |
|
|
Çinko amfizemiönlemeye yardimci olur. |
|
|
Çinko akcigerlerin mukozal kaplamasini saglamlastirir. |
|
|
Çinko pastil olarak emildiginde farenjiti (bogaz agrisi) iyilestirir. |
|
|
Çinko alt solunum kanali enfeksiyonlarinin siddetini azaltir. |
|
|
Çinko, pleurisy yi iyilestirir. |
|
|
Çinko, pnömoni yi önlemeye yardimci olur. |
|
|
Çinko (günde 15 mg) tüberkülozun geri dönüsümünü hizlandirir. |
|
|
Seksüel sistem : |
|
|
Çinko, cervical dysplasia yi önlemede yardimci olur. |
|
|
Çinko, büyümüs prostati iyilestirmede yardimci olur. ( Asiri dihidrotestestoron aktivitesinin |
|
|
büyümüs prostatla iliskili oldugu zannedilmektedir. Çinko, testestoronun dihidrotestesterona |
|
|
dönüsmesinden sorumlu 5 - alfa reduktaz enzimini inhibe eder.) |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde erkekte kisirlik olusabilir ve tamamlayici çinko alimi, bu sebeple |
|
|
olusmus kisirligi iyilestirir. Bu tür bir kisirlik asiri sigara içicilerinde görülebilir. |
|
|
Hamile kalmak isteyen kadinlarin dogum öncesi bu periyotta çinko takviyeleri almalari faydalidir. |
|
|
Dogum öncesi periyotta çinko eksikligi görülenlerde geciken büyüme, yeni dogmus bebegin erken |
|
|
ölümü, düsük agirlikli bebek dogumu ve bir çok dogum sakatliklari gibi dogum arizalarina |
|
|
sebep olabilir. |
|
|
Çinko, prostat bezinde konsantre olur. |
|
|
Günde 50 - 150 mg kadar çinko prostatitis in iyilestirilmesine yardimci olur. |
|
|
Çinko, erkekte meni de konsantre olur. Her cinsel bosalmada yaklasik 15 mg çinko eksilir. |
|
|
Çinko, pre - menstrual syndrome un iyilestirilmesinde faydali olabilir. |
|
|
Çinko eksikligi seksüel arzuyu düsürebilir. |
|
|
Çinko orgazmin siddetini arttirarak seksüel perfermansi gelistirir. |
|
|
Çinko eksikligi sperm sayisinidüsürebilir. |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde testislerde atropi olusabilir. |
|
|
Tirnaklar : |
|
|
Çinko eksikligi neticesinde tirnaklarda beyaz benekler olusabilir ve tirnak kirilmalari kolaylasabilir. |
|
|
Su/Su dengesi : |
|
|
Çinko eksikligi susama hissini zayiflatarak indirek olarak su kaybina sebep olur. |
|
|
Yaslanma prosesi : |
|
|
Hücresel çinko eksikligi yaslanma prosesinin sebeplerinden olabilir. |
|
|
|
|
Biyolojik Etkinlikleri |
Absorpsiyon : |
|
|
Alinan çinkonun % 20 - 40 arasi absorplanir. Diyabet mellitus hastalarinin çinko absorplama |
|
|
yetenegi zayiflamistir. |
|
|
Çinko pikolinat oral formlar içinde biyolojik olarak en yararlisidir. |
|
|
Topik olarak kullanilan çinko oksit deriye etkin bir sekilde nüfuz eder. |
|
|
|
|
Eksikligi |
Çinko eksikligi : |
|
|
Ortalama bir bati diyetiyle günde 8 - 10 mg çinko alinmakta ve yetiskin nüfusun % 75 inde çinko |
|
|
eksikligine rastlanmaktadir. |
|
|
Amerikada ise RDA miktarinin % 66 sindan daha az çinko tüketenlerin orani nüfusun % 68 ini |
|
|
bulmaktadir. Çinko eksikliginin bir sebebide topraklardaki çinko minerali azalmasidir. |
|
|
|
|
Diyetsel Kaynaklari |
Verilen rakamlar mg cinsinden olup 100 gr lik porsiyondaki çinko miktarini gösterir. |
|
|
Çinko bitkilerde çogunlukla phytic aside bagli çinko phytate formunda bulunup biyolojik faydaliligi |
|
|
hayvansal kaynaklara göre daha azdir. |
|
|
|
|
|
Balik |
|
|
istiridye |
mezgit |
|
hamsi |
sardunya |
|
karides |
tuna |
|
Bitkiler |
|
|
akdiken |
maydanoz |
|
chickweed |
nane |
|
çitirgi |
papatya |
|
ekinezya |
pau D'arco |
|
equisetum |
ribwort |
|
eyebright |
stevia |
|
goldenseal |
suma |
|
horoz ibigi |
zencefil |
|
karahindiba |
|
|
Baklagiller |
|
|
fasulye taneleri |
siyah fasulye |
|
peas - green |
|
|
Çerezler |
|
|
badem |
kestane |
|
Brezilya fistigi |
Macadamia fistigi |
|
ceviz |
maun fistigi |
|
Coconut |
pecan fistigi |
|
çam fistigi |
pistachio fistigi |
|
findik |
yer fistigi |
|
Deniz sebzeleri |
|
|
kelp |
|
|
Et |
|
|
karaciger |
tavuk |
|
Mayalar |
|
|
bira mayasi |
|
|
Meyvalar |
|
|
muz |
yaban mersini |
|
Sebzeler |
|
|
havuç |
sarimsak |
|
patates |
salgam |
|
rezene |
|
|
Tahillar |
|
|
bugday |
çavdar |
|
bugday(kara) |
yulaf |
|
Tohumlar |
|
|
bal kabagi çekirdegi |
ayçekirdegi |
|
Yumurta |
|
|
yumurta sarisi |
|
|
|
|
Bulunus Sekilleri |
Çelatlanmis çinko :Amino asitle birlesmis çinko için kullanilan genel bir terim. Çinko ile çelatli |
|
|
amino asitler çinkonun absorpsiyonunu kolaylastirir. Çelatlanmis çinko % 80 - 90 amino asit ve |
|
|
% 10 - 20 çinko ihtiva eder. |
|
|
Krebs cycle çinko :Krebs dönüsümü sirasinda gerekli sitrik asit, fumarik asit, malik asit, aspartik |
|
|
asit ve süksinik asit gibi kimyasallarla yaptigi çelat bilesikleridir. |
|
|
Çinko asetat : % 64,5 asetik asite bagli % 35,5 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko askorbat : % 90 askorbik asite bagli % 10 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko askorbat : % 68 askorbik asite bagli % 32 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko askorbat sitrat: askorbik asit ve sitrik aside bagli % 25 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko sitrat : % 69,7 sitrik aside bagli % 30,3 çinko ihtiva eder. Çok kolay absorplanan bir formudur. |
|
|
Çinko glükonat : % 86 glükonik aside bagli % 14 çinko ihtiva eder. Bu form çinko pastilleri ve |
|
|
soguk alginligi için jel burun pompalari imalinde kullanilir. |
|
|
Çinko glisinat : %74 glisine bagli % 26 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko histidinat : Histidine bagli çinko ihtiva eden bir çinko çelatidir. |
|
|
Çinko lysinate : %86 lysine bagli % 14 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko monomethionine : Optizink diye de bilinir. Methionine e bagli çinko ihtiva eder. Çok kolay |
|
|
absorplanir ve dige formlar gibi bakirin absorpsiyonu ile yarismaz. |
|
|
Çinko oratat : % 83 orotik aside bagli % 17 çinko ihtiva eder. Kolay absorplanan bir formudur. |
|
|
Çinko pikolinat : % 80 pikolinik aside bagli % 20 çinko ihtiva eder. Kolay absorplanan bir |
|
|
formudur. Diger formlardan daha etkin olup optimal bir form olarak kabul edilir. |
|
|
Çinko süksinat : % 65 süksinik aside bagli % 35 çinko ihtiva eder. |
|
|
Çinko sülfat : % 77 kükürde aside bagli % 23 çinko ihtiva eder. Diger formlardan daha az |
|
|
absorplanir ve gastrik tahrise sebep olabilir. |
|
|
Topikal formlar : |
|
|
Çinko oksit : Zno formülü ile gösterilen inorganik bir form olup topikal olarak kullanilir. |
|
|
Renkli günes gözlüklerinin bir komponentidir. Diger günes gözlügü aktif bilesiklerine göre daha |
|
|
fazla UV - A radyasyonu absorplar. Kellik hastaliginda ev merhemleri yapiminda da kullanilir. |
|
|
Çok ince tanecikli, ultra ince çinko oksit transparent olup bir kisim günes filtrelerinde kullanilir. |
|
|
Toksik formlar : |
|
|
ZN - 65 : Oldukça toksik radyoaktif bir izotopudur. |
|
|
|
|
Ticari Ürünler |
Tekli oral çinko ürünleri : |
|
|
Çelatlanmis çinko halinde 15 - 50 mg tabletler |
|
|
Çelatlanmis çinko halinde 15 - 50 mg tabletler |
|
|
Çelatlanmis çinko halinde pastiller |
|
|
Krebs cycle çinko çelatlari : |
|
|
15 mg lik tabletler halinde |
|
|
Çinko asetat : |
|
|
13,5 mg elementel çinko ihtiva eden 38 mg lik pastiller |
|
|
Çinko aspartat : |
|
|
15 mg lik elementel çinko ihtivali 50 mg lik tabletler |
|
|
40 mg lik elementel çinko ihtivali 125 mg lik tabletler |
|
|
15 mg lik elementel çinko ihtivali 46 mg lik pastiller |
|
|
Çinko aspartat sitrat : |
|
|
15 mg lik elementel çinko ihtivali 60 mg lik pastiller |
|
|
Çinko sitrat : |
|
|
25 - 100 mg elementel çinko kapsülleri |
|
|
5 mg elementel çinko tabletleri |
|
|
Çinko glükonat : |
|
|
15 - 50 mg elementel çinko tabletleri |
|
|
23 mg elementel çinko pastiller |
|
|
50 mg elementel çinko kapsülleri |
|
|
Her ml sinde 20,8 mg elementel çinko ihtivali 144,95 mg çinko glükonat lik 15 ml lik burun jel |
|
|
pompasi, Avustralyada zicur, Amerikada zicam ticari adi ile satilmaktadir. |
|
|
Kabarik toz halinde |
|
|
Çinko histidinat : |
|
|
15 - 25 mg elementel çinko kapsülleri |
|
|
Çinko monomethionine : |
|
|
15 - 30 mg elementel çinko kapsülleri |
|
|
15 - 30 mg elementel çinko tabletleri |
|
|
Çinko orotat : |
|
|
7,65 - 53,7 mg elementel çinko ihtiva eden 45 - 316 mg lik tabletler |
|
|
Çinko pikolinat : |
|
|
25 mg elementel çinko tabletleri |
|
|
15 - 50 mg elementel çinko kapsülleri |
|
|
Çinko pyrithione :Sadece erkek kellik hastaliginda kafa derisine sürülebilen kükürtlü formu |
|
|
Çinko süksinat :bazi multi mineral formüllerinde de oral yoldan alinacak sekilde mevcuttur. |
|
|
Çinko sülfat : |
|
|
12 mg lik tabletler |
|
|
Her 10 ml sinde 60 mg çinko sülfat ( 13,5 mg çinko ) ihtiva eden sivi |
|
|
Oral formüller : |
|
|
Bir çok multi vitamin ve mineral formüllerinde çesitli formda oral sekilde mevcuttur. |
|
|
Topik ürünler : |
|
|
Çinko asetat : Saç büyüme ürünlerinden tescilli crinagen de ana bilesiklerden biridir. |
|
|
Çinko oksit : Yukarida anlatidi |
|
|
Çinko pyrithione :Sadece erkek kellik hastaliginda kafa derisine sürülebilen kükürtlü formu |
|
|
Bazi sampuanlarda mevcuttur. |
|
|
|
|
Tamamlayici dozlar |
Vücuttaki miktari : |
|
|
Yetiskinler için plazma çinko seviyeleri : 70 - 130 mcg/dl ve 80 - 150 mcg/dl (farkli labaratuvarlar) |
|
|
Yetiskinler için serum çinko seviyeleri : 70 - 150 mcg/dl ; 10,7 - 22,9 mikromol/litre |
|
|
11,7 - 19 mikromol/litre 80 - 150 mcg/dl |
|
|
Resmi miktar RDA : |
|
|
Günlük tavsiye edilen müsaade edilebilir oranlar erkeklerde 18 mg, kadinlarda 12 mg dir. |
|
|
Kadinlara hamilelikte günde 15 mg, süt verme döneminde ise günde 18 mg müsaade edilmektedir. |
|
|
Tedavi amaçli alim : |
|
|
Yetiskinlerde optimum müsaade edilen günlük alim ( ODA ) 15 - 50 mgdir. Bu oran atletlerde |
|
|
15 - 30 mg dir. |
|
|
Geleneksel soguk alginliginda semptomlarin gözükmesinden sonra baslangiç dozu 50 mg ve |
|
|
daha sonra takip eden her iki saatte bir 25 mg pastil olup çok yavas bir sekilde emmek önerilir. |
|
|
Kullanilacak form çinko asetat veya glükonattir.Bu formlari ihtiva eden burun jelleri de etkindirler. |
|
|
Testosteron seviyelerini arttirmak amaçli günde 50 mg kullanilir. |
|
|
Klinik tecrübelerde tinnutus un tedavisinde 138 mg çinkoya esdeger olarak 600 mg çinko sülfat |
|
|
kullanilmistir. |
|
|
Günlük 50 mg çinko alimi akyuvar hücre fonksiyonlarinin bir kismini gelistirmektedir. |
|
|
Diger minerallerle balans : |
|
|
Çinko alimi sirasinda çinkonun % 10 u kadar bakir ve % 200 ü kadar da selenyum alinmalidir. |
|
|
Toksik dozaj : |
|
|
Günde 500 mg veya daha fazlasi bir çok insanda toksik etkiler yaratir. |
|
|
Uzun dönemli(kronik) kullanimlarda100 mg veya daha fazlasi toksik olabilir. |
|
|
|
|
Negatif etkileyenler |
Amino asitler : |
|
|
Etilen diamin tetra asetat (EDTA) faydali, sentetik bir amino asittir. Genellik çelasyon terapisinde |
|
|
kullanilir. Çesitli toksik potansiyelli minerallerebaglanarak onlarin uzaklastirilmasinda kullanilir. |
|
|
Bunun gibi çinko ve diger minerallerlede çelatlar olusturur. Bu yüzden EDTA terapisi sirasinda |
|
|
takviye çinko alinarak eksikligi hissettirilmez. |
|
|
Egzersiz : |
|
|
Asiri egzersiz çinko depolarinin tüketilmesine sebep olur. |
|
|
Metilksantinler : |
|
|
Kafeinçinko tüketilmesine sebep olur. |
|
|
Mineraller : |
|
|
Kadmiyum, çinkonun absorpsiyonu ile yarisir. |
|
|
Asiri kalsiyum çinkoyu tüketir, çinkonun absorpsiyonu ile yaristigindan fazla kalsiyum alimi |
|
|
sirasinda takviye çinko da alinmalidir. |
|
|
Bakir, çinkonun absorpsiyonu ile yarisir. |
|
|
Demir, çinkonun absorpsiyonu ile yarisir. |
|
|
Kursun, çinkonun absorpsiyonu ile yarisir. |
|
|
Fosfor, çinkonun absorpsiyonu ile yarisir. |
|
|
Farmasotik ilaçlar : |
|
|
ACE inhibitörleriçinkonun tüketilmesine sebep olur. |
|
|
Dogum kontrol haplari çinkoyu tüketir. |
|
|
histamine H2 receptor antagonists,'>histamine H2 receptor antagonists, çinkonun tüketilmesine sebep olur. |
|
|
Farmasotik diüretikler çinko depolarinin tüketilmesine sebep olurlar. |
|
|
Keyif vericiler : |
|
|
Alkol, çinkonun vücuttan atimini arttirir. |
|
|
Organik asitler : |
|
|
Inositol hegzafosfat phytic asit)'>(phytic asit) ince barsagin üst bölgelerinde çinkoya baglanarak onun |
|
|
absorpsiyonuna karsi koyar. |
|
|
Okzalik asit çinkonun absorpsiyonuna karsi koyar. |
|
|
Proteinler : |
|
|
Asiri metallothionein çinkoya baglanarak onun faydali biyolojik fonksiyonlarini engeller. |
|
|
Vitaminler : |
|
|
Folik asit, diyetsel çinkonun absorpsiyonuna karsi koyar. |
|
|
Büyük dozlarda C vitamini üriner çinko kaybini arttirir. |
|
|
Su : |
|
|
Suda pismis yiyecekler çinko kaybetmeye egilimlidirler. |
|
|
Tahillar : |
|
|
Bir çok kepek içerdigi phytic asit dolayisiyla çinko absorpsiyonunu geciktirir. |
|
|
|
|
Negatif etkileri |
Mineraller : |
|
|
Asiri çinko beyne zarar verir. Carnosine bu etkiye karsi koyar. |
|
|
Asiri çinko krom seviyelerini azaltir. |
|
|
Çinko, absorpsiyonda bakir ile yarisir, ancak bu etki çinko monomethionine formu için geçersizdir. |
|
|
Çinko, absorpsiyonda demir ile yarisir, asiri tüketimi demir stoklarinin tüketilmesine sebep olabilir. |
|
|
Çinko, magnezyumun absorpsiyonunu azaltir. |
|
|
Asiri çinko manganin absorpsiyonunu engeller. |
|
|
Çinko, bir molibden düsmanidir. |
|
|
Çinko, absorpsiyonda fosfor ile yarisir. |
|
|
Vitaminler : |
|
|
Çinko, absorpsiyonda folik asit ile yarisir. |
|
|
|
|
Toksinlere karsi tepkisi |
Alkoller : |
|
|
Çinko, alkol dehydrogenase enziminin temel bir komponenti oldugundan karacigerin alkolü |
|
|
detoksifiye etme yetenegini arttirir. |
|
|
Alkolizmden etkilenmis hastalarin bir çogunda çinko eksikligi tesbit edilmis olup takviye |
|
|
çinko alkol bagimliligini azaltir. |
|
|
Amino asitler : |
|
|
Çinko, mast hücrelerinden, histamin salgilananmasini engeller. |
|
|
Elektromagnetik radyasyon : |
|
|
Radyasyona maruz kalinmadan önce oral olarak alinan çinko aspartat radyoaktivitenin öldürücü |
|
|
etkilerini azaltir. |
|
|
Enzimler : |
|
|
Çinko, 5 - alfa reduktaz tip - 1 enzimini engeller. |
|
|
Çinko, aromatase nin aktivitesini engeller. |
|
|
Çinko, yüksek konsantrasyonlarda bulundugu zaman HIV protease enzimini engeller. |
|
|
Çinko, lipoxygenase enziminin üretimini geciktirir. |
|
|
Hormonlar : |
|
|
Çinko, yükselmis prolaktin seviyelerini düsürür. |
|
|
Immün sistem kimyasallari : |
|
|
Çinko, Tumor Necrosis Factor ün asiri üretimini engeller. |
|
|
Keyif vericiler : |
|
|
Çinko akciger ve bronsiyal tüplerin mukoz membranlarini saglamlastirarak sigara dumaninin bazi |
|
|
toksik etkilerine karsi koyar. |
|
|
Mineraller : |
|
|
Çinko; arsenik, civa, kadmiyum gibi bazi toksik minerallerin vücuttan atilmasini kolaylastirir. |
|
|
Çinko eksikligi vücudun kursun absorpsiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko, radyoaktif izotopu çinko - 65 in absorpsiyonunu engeller. |
|
|
Çinko, erkekte kisirliga sebep olan kadmiyumun yetenegini engeller. |
|
|
|
|
Kimyasallarla Etkilesimi |
ETKILEDIKLERI |
|
|
Amino asitler : |
|
|
Çinko sistein in fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko taurin in fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko Tryptophan in fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Enzimler : |
|
|
Çinko vücutta 200 den fazla enzimin üretimi ve fonksiyonlari için gereklidir. |
|
|
Çinko Testosteron un dihydroTestosterone(DHT) a dönüsmesinden sorumlu olan 5 - alfa reduktaz in |
|
|
zararli aktivitesini engeller. |
|
|
Çinko, acetaldehyde dehydrogenase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, alcohol dehydrogenase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, alkaline phosphatase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, betaine - homocysteine methyltransferase (BHMT) enzimi için temel bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, carbonic anhydrase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, delta - 5 - desaturase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, delta - 6 - desaturase enziminin temel bir komponentidir. |
|
|
Çinko, vücutça üretilen içsel nükleik asitlerin üretiminden sorumlu nükleik aasit katalizleme |
|
|
enzimleri için temel bir komponentdir. |
|
|
Çinko, RNA polymerase enzimininin üretim ve fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Çinko, pyruvate Carboxylase enzimi için temel bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, retinol dehydrogenase enzimi için temel bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, superoxide dismutase (SOD) in mitokondrial formu için temel bir komponentdir. |
|
|
Gazlar : |
|
|
Çinko alyuvarlardan fazla karbondioksitin uzaklastirilmasini kolaylastirir. Alyuvarlarda fazla |
|
|
karbondioksitin toplanmasi alyuvarlarin oksijen tasimasini zorlastirir. |
|
|
Hormonlar : |
|
|
Çinko, tiroid bezlerinden salgilanan calcitonin hormonunu regüle eder. |
|
|
Çinko, Testosterone un dihydroTestosterone (DHT) a dönüsümünü engeller. |
|
|
Çinko, insan büyüme hormonu nun salgilanmasini ve üretimini engeller. |
|
|
Çinko, insülin yararliligi, salgilanmasi, üretimi ve depolanmasi için esastir. Yine insülinin insülin |
|
|
reseptörlere baglanmasini kolaylastirir. |
|
|
Çinko, Insulin - like Growth Factor - 1 in optimal miktarlarda salgilanmasi için gereklidir. Çinko |
|
|
eksikligi Insulin - like Growth Factor - 1 (IGF - 1 ) salgilanmasini zayiflatir. |
|
|
Çinko, Testosteron üretiminde gerekli bir kofaktördür. Takviye çinko Testosteron seviyelerini arttirir. |
|
|
Çinko eksikliginde Testosteron tüketilir. |
|
|
Çinko eksikliginde thymopoietin seviyesi azalir. Takviye çinko normal thymopoietin seviyelerini |
|
|
saglar. |
|
|
Çinko timus bezindeki thymulin üretimini epeyce arttirir. |
|
|
Çinko triiodothyronine hormonu üretimi için gereklidir. |
|
|
Immün sistem kimyasallari : |
|
|
Çinko antibody üretimini arttirir. |
|
|
Çinko interferon gamma üretimini uyarir. |
|
|
Çinko interleukin 2 üretimini kolaylastirir ve interleukin 2 aktivitesini arttirir. |
|
|
Çinko interleukin 4 üretimini kolaylastirir. |
|
|
Karbonhidratlar : |
|
|
Çinko vücutta karbonhidrat mekanizmasi için gereklidir. |
|
|
Çinko hücrelere glükoz tasinmasini kolaylastirir ve belki de bu yüzden yükselnis kan sekeri |
|
|
seviyelerini düsürebilir. |
|
|
Çinko eksikligi, chondroitin sülfatin içsel üretiminde eksilmeye sebep olabilir. |
|
|
Lipidler : |
|
|
Çinko, alfa - linolenik asit(LNA) in vücutta daha ileri yag asitlerine dönüsmesinde bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, yag asitlerinin prostaglandin lere dönüsmesinde bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, linoleik asit in gama - linolenik asit e dönüsmesinde temel bir kofaktördür. |
|
|
Nörotransmitterler : |
|
|
Çinko, gama aminobutirik asit (GABA) üretiminde bir kofaktördür. |
|
|
Nükleik bilesikler : |
|
|
Çinko, nükleik asit üretiminde gerekli içsel nükleik asit katalizleme enzimlerinin fonksiyonunu |
|
|
arttirir. |
|
|
Çinko, DNA ( Deoxyribonucleic Acid ) nin sentezini ve tamirini gelistirir. |
|
|
Çinko, Ribonucleic Acid(RNA) nin sentezini gelistirir. |
|
|
Peptitler : |
|
|
Çinko, glütasyon un içsel üretimini kolaylastirir ve çinko eksikliginde glütasyon plazma seviyeleri |
|
|
düser. |
|
|
Popifenoller : |
|
|
Çinko, kemik olusumunu uyaran genistein in bu yetenegini gelistirir. |
|
|
Proteinler : |
|
|
Çinko, bir çok içsel proteinin sentezini kolaylastirir. |
|
|
Çinko, içsel collagen (kolajen) üretimi için temel bir kofaktördür. |
|
|
Çinko, keratin üretimi için bir ön maddedir. |
|
|
Sindirim sistemi kimyasallari : |
|
|
Çinko, hidroklorik asit üretiminde gereklidir. |
|
|
Vitaminler : |
|
|
Çinko, vitamin A nin retinol formunun karacigerden tasinmasini ve salgilanmasini kolaylastirir. |
|
|
Çinko, vitamin B6 nin absorpsiyonu için gereklidir. |
|
|
Çinko, serum vitamin E seviyelerini ayarlar. |
|
|
|
|
|
ETKILENDIKLERI |
|
|
Amino asitler : |
|
|
Picolinic asit, çinkonun absorpsiyonunu kolaylastirir. |
|
|
Tryptophan picolinic asitin üretiminde bir ön madde olup çinkonun vücut hücrelerine |
|
|
absorpsiyonunu büyük ölçüde arttirir. |
|
|
Hormonlar : |
|
|
Melatonin, vücudun çinkodan faydalanmasini ve absorpsiyonunu arttirir. Ayrica çinkonun timus |
|
|
bezindeki faydali etkilerini arttirir. |
|
|
Mineraller : |
|
|
Germanyum, çinkonun absorpsiyonunu arttirir. |
|
|
Mangan, çinkonun fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Kükürt,çinkonun vücutta tasinmasini kolaylastirir. |
|
|
Sindirim sistem kimyasallari : |
|
|
Hidroklorik asit, çinkonun absorpsiyonu için gereklidir. |
|
|
Vitaminler : |
|
|
A vitamini çinkonun fonksiyonunu arttirir. |
|
|
Takviye B6 vitamini çinkonun hücrelerde absorpsiyonunu arttirir. B6 vitamini Tryptophan in |
|
|
picolinic asite dönüsmesini arttirarak dolayli sekilde çinko absorpsiyonunu arttirir. |
|
|
|
|
Toksik etkileri |
Kalp dolasim sistemi : |
|
|
Asiri çinko atherosclerosis e katkida bulnabilir. |
|
|
Büyük dozajlarda (günde 150 mg dan fazla) çinko alimi vücudun HDL kolestrol üretimini azaltir. |
|
|
Ancak optimal çinko seviyeleri HDL kolestrolünü arttirir. |
|
|
Immün sistem : |
|
|
Asiri çinko aliminin, selenyumun anti - kanser özellikleri ile bir kanser düsmani olmasindan dolayi |
|
|
bazi kanser tiplerinin gelismesine sebep olabilecegi düsünülür. |
|
|
Asiri çinko aliminin (günde 300 mg dan fazla), immün sistem üzerinde ters etki yaparak bir kisim |
|
|
akyuvarlarin aktivitesi üzerinde baski yaratabilir. |
|
|
Iskelet kas sistemi : |
|
|
Asiri çinko alimi saç kaybinasebep olabilir. |
|
|
Ancak optimal çinko seviyeleri saç kaybini önlemeye yardimci olur. |
|
|
Metabolizma : |
|
|
Asiri çinko alimi obeziteyesebep olabilir. |
|
|
Sindirim sistemi : |
|
|
Colic asiri çinko aliminin bir semptomudur. |
|
|
|
|
Yanlis Bilinenler |
|
|
|
Sinir sistemi : |
|
|
1990 dan sonra yapilan arastirmalar asiri çinko aliminin alzheimer's hastaliginda risk |
|
|
olusturabilecegini kanitlamistir. Hastaligin ilerlemesini arttirmaktadir. |
|
|
Bu bilgiler isiginda alzheimer's hastalarinin RDA ölçüsü olan günlük 15 mg ölçüsünün disina |
|
|
çikmalari tavsiye edilmemektedir. |
|
|
Ancak bazi yeni arastirmalarda da ilgisi olmadigini iddia etmektedir. Buna ragmen henüz temkinli |
|
|
olmakta ve RDA ölçüsünü asmamaya dikkat etmekte fayda vardir. |
|