LAHANA

Bas lahana - Cimete - Dahat - Dal - Dülme - Dürül - Dürülgen - Feren - Gotol - Halaza - Kelem

Brassica oleracea capitata

Cabbage

Borecole(Kara lahana)

Cruciferae(Cabbage )

Iki veya çok yillik tüysüz bir bitkidir. Sari çiçekli, otsu bir bitkidir. Birinci yilda yedigimiz kisimlari, ikinci yilda iseçiçek ve tohumlari olusur. Memleketimizde yaygin bir sekilde yetismektedir. Yapraklaridamarli oldugundan içeri dogru büzülerek bir bas olusturur ki bu yüzden beyaz lahana, bas lahana diye isimlendirilir. Bazen kelle lahana da denir. 5 - 6 kg kadar olabilir. Orta ve Güneydogu Anadoluda ekilen Kantar lahana ise 15 - 30 kg kadar gelebilir. Karadeniz bölgesinin Kara lahanasi ise göbekbaglamaz, yapraklari baharli ve istah açicidir. Bunun disinda antosiyanin verilerek melezlenmis fazla iri olmayan, siki göbekli kirmizi lahana ve yine melezlenmis tip, yaprak tomurcuklari basçiklar seklinde gelistirilmis ceviz iriliginde olan minyatür brüksel lahanasi da mevcuttur.

Kendine has bir kokusu vardir. Suyunun tadi yavandir.

	Faydalari :

Yumusatici ve hazmettirici özellikleri vardir.

Dekoksiyon halinde balgam söktürücüdür

Kirmizi lahana yapraklarinin öz suyu ile elde edilen surup, öksürük ve bronsite iyi gelir.

Alkolün zararli etkilerinive sarhosluk etkilerini giderir.

Haricen iyi bir yara iyilestiricisi ve agri kesicidir.

Romatizma ve nikris agrilari için de disaridan ütü ile isitilip yumusatilmis yapraklari agriyan bölgelere sararak faydalanilmaktadir.

Lahana tohumudahilen kurt düsürücü ve idrar söktürücü olarak kullanilir.

Yine lahana tohumlarinin afrodizyak oldugu söylenilmektedir.

Içerdigi kimyasallar nedeniyle bedeninhastaliklara karsi direncini arttirir. Lahanayi çok tüketen kisilerde mide, kalin barsak, akciger ve deri kanserlerine pek seyrek rastlanmaktadir.

Preslenerek elde edilen lahana suyu mide ülserlerine çok iyi gelir.

Beyaz lahana yagda çözünen toksinlerin, biyotransformasyon mekanizmasini uyararak onlarin sudaçözünür hale getirilerek vücuttan atilmasina yardim eden iyi bir toksin temizleyicidir.

Kan dolasimini arttirarak cilt yüzeyinde çatlamis kilcal damarlarinonarilmasini saglayarak hem olusan aci ve agrilardan kurtulmamizi hem de cildin güzellesmesinisaglar. Ayni sekilde selülitlerinönlenmesi ve iyilesmesine de yardim eder.

Hormon dengelemesi yaparak meme ve prostat kanserlerinde östrojen ve testosteron reseptörlerini azaltarak faydali olur.

Ayrica kaynatilarak içilen suyunun zayiflaticietkisi de vardir.

Yarali ve sis ayaklarayapraklar ezilerek sarilirsa çok yararari olur. 2 - 3 hafta devam edilmelidir.

	Yan Etkileri :

Nadiren gazyapabilir. Bu da iyi pisirmemekten kaynaklanir. Bu durumda yemekten sonra rezene, kimyon, papatya gibi bir gaz giderici çay içilebilir.

Lahanatüm turpgillerde oldugu gibi çok tüketildiginde,yani haftada 2 - 3 defadan fazla yiyen kimselerde iyot emilimini azalttigindanbu kisilerin iyotlu tuz veya besin almalari gerekir.

X isinlarininzararli toksik etkilerinden korur.

Yaniklarin üzerine bandaj yapildiginda iyilesmeye faydalidir.

Temizlenip, yikanip kurutulmus dis yapraklari ezilerek yara üzerine konuldugunda ve günde bir kaç kere yenilendiginde deri ülserlerine iyi gelir.

Antibody üretimini uyarir.

Kanserinbir çok formunu önlemeye yardimci olur.

Indole - 3 - Carbinol içerigi nedeniyle gögüs kanserine karsi korur.

Isothiocyanate'lar içerigi nedeniyle barsak kanserine karsi korur.

Karaciger kanserini önlemeye yardimci olur.

Akciger kanserini önlemeye yardimci olur.

Indole - 3 - Carbinol içerigi nedeniyle yumurtalik kanserine karsi korur.

Yine Indole - 3 - Carbinol içerigi nedeniyle haftada en az üç kere yemek kaydi ileyemeyenlere göre yaklasik % 50 oraninda daha fazla prostat kanseri riskini azaltir.

Toplam serum kolestrol seviyesini düsürmeyeyardim eder.

Sülfür içerigi nedeniyle safrayi uyararak safra akisiniarttirir.

Öz suyu kabizligigiderir.

Öz suyu yüksek glutamine içerigi nedeniyle gastrit iyilestirmede faydalidir.

Modern herbalistlere göre öz suyu mide eksimesine iyi gelir.

Öz suyu barsaklaritemizler.

Öz suyu peptik ülseriiyilestirmede çok etkindir. Genellik 7 günlük bir periyot yeterlidir.

Öz suyu Jejunal ülseriiyilestirmede çok etkindir.

Öz suyu gastrik ülseriiyilestirmeyi hizlandirir.

Folklorik bilgilere göre, ezilmis lahana yapraklari göz üstüne bandaj yapilirsa, sinüziti iyilestir.

A - B6 - C - E - K - Folik asit

Flor - Iyot - Kalsiyum(49) - Klor - Potasyum - Silikon - Sülfür - Vanadyum(0,01)

Amino asitler(1400) :Arginin(105) - Cystine(28) - Histidin(25) - Isoleucine(40) - Leucine(57

Lysine(66) - Methionine(13) - Phenylalanine(30) - Tryptophan(11) - Threonine(39)

Tyrosine(30) - Valine(43)

Auxin'ler : Indole'ler : Indole - 3 - Carbinol

Bioflavonoidler : Anthocyanin'ler**

Karbonhidratlar :Pektin - Selülozlar - Hemiselülozlar

Karotenoidler :Alfa - karoten - Lutein

Fenolik asitler :Ferulik asit - Kafeik asit

Proteinler : Kromoproteinler :Klorofiller

Kükürtlü bilesikler : Glükosinolatlar :Dithiolthione'lar - Izotiyosiyanatlar

Digerleri :Indoller - Kumarinler

**Antosiyaninler sadece kirmizi lahanada bulunur

Sonbaharda tarladan kesilerek toplanir. Özel depolarda saklanir.

Dogru depolanirsa 1 yil taze kalabilir. Biyolojik bir kayba ugramaz.

Yapraklarindan ve yapraklarindan preslenen öz suyundan yararlanilir.

Içten ve distan

Öz su : Yapraklar çabukca yikanir ve iki bez arasinda kurutulup ince sekilde kiyilip preslenir. Pressuyu her defasinda taze sikilmalidir. Buzdolabinda bekletilmemelidir. Aksi takdirde myrosinaz enzimi faaliyete geçerek kimyasal yapiyi degistirerek pek çok etken maddeyi bozar.

Çay: 6 - 7 adet lahana yapragi hafif ateste yarim litre suda 10 - 15 dakika kaynatilip süzülür ve ilk hafta sabah aksam 1 bardak, 2. hafta 1 bardak, 3.hafta gün asiri bir bardak, 4. hafta gün asiri bir bardak, 5.hafta iki gün ara ile bir bardak ve 6. hafta sadece 2 bardak içilerek kür yapilir. Ikinci bir kür için 3 hafta ara verilir. Bu kür senede 3 - 4 kere yapilabilir. Çay her gün taze olarak yapilir.

Bati Akdeniz kiyilari - Atlas Okyanusu Mans kiyilari

I.Ö 4 - 5. yüzyildaYunanlilarin bitkiyi tanidiklari bilinmektedir. Theophrast bitkinin 3 cinsinden söz etmektedir. Romalilar I.Ö 2. yüzyilda bitkiye çok nönem vermisler, hem saglik açisindan hem de yiyecek olarak bolca kullanmislardir. Dioskorides ve Plinus lahanayi olagan üstü bir bitki olarak kabul etmekte ve hastaliklara karsi hemen hemen bu günkü anlayisa yakin kullanmaktaydilar. 19. asirda tibbi degeri unutulmaya baslanmissa da bugün yeniden degeri ortaya çikmaya baslamistir.